Uit de schaduw

Bekommer u om de gevangenen alsof u samen met hen gevangenzat … – Hebreeën. 13:3 (NBV21)

Zondag 12 oktober is de jaarlijkse Dag voor de gevangene. Op die dag wordt er extra aandacht gevraagd voor de positie van (ex-)gedetineerden en tbs-patiënten en de mensen om hen heen, bijvoorbeeld gezins- of familieleden en vrienden. Deze aandacht gaat niet voorbij aan de delicten die zij hebben begaan en het leed dat mogelijke slachtoffers is aangedaan. Maar die aandacht kan mogelijk wel bijdragen aan herstel en een nieuwe start voor hen die gevangen zitten.

Het thema dit jaar is Uit de schaduw. Met dit thema hoopt men meer aandacht te krijgen voor gedetineerden, een groep die veelal onzichtbaar is in de samenleving.
In de christelijke traditie is de zorg voor gedetineerden een van de zeven ‘werken van barmhartigheid’. De Bijbel roept ons op om gevangenen niet te vergeten. Een houding van ‘eigen schuld, dikke bult’ past niet.

Wij zijn er goed in om problemen onzichtbaar te maken. Dat het kwaad bestaat is zo’n probleem, en dat gewone mensen aan de kant van het kwaad kunnen komen te staan. Door hun eigen schuld, door omstandigheden, en meestal door een combinatie van die twee. Maar ook al zijn ze schuldig, het zijn en blijven kinderen van God. Jezus liet zich in met degenen die velen liever kwijt dan rijk waren. In Zijn spoor doen gevangenispastores dit vandaag de dag, samen met andere professionals en vrijwilligers van verschillende organisaties, die ex-gevangenen helpen terug te keren in de samenleving.

De Dag voor de gevangene wordt door een aantal christelijke organisaties georganiseerd. In Nederland zitten dagelijks zo’n 9000 mensen gedetineerd. Zij hebben anderen leed berokkend, soms zeer ernstig beschadigd, en zijn ook zelf beschadigd. In alle justitiële inrichtingen in Nederland is er elke zondag ‘kerk’. Gedetineerden komen er samen, bidden en zingen, steken een kaarsje aan voor wie en wat hen bezig houdt.

Gevangenen vormen dus een vaak onzichtbare groep in onze samenleving. Ze zitten letterlijk achter slot en grendel. Voor velen betekent detentie een crisismoment in hun leven. Het verlies van autonomie en de onzekerheid over de toekomst zorgen voor veel stress en roept veel vragen op. Hoe bereid ik me voor op de toekomst? Is er na detentie nog plaats voor mij in de samenleving?

Nogal wat gedetineerden ontdekken tijdens hun gevangenschap de waarde van het geloof en van de christelijke gemeenschap. Toch vinden ze na hun vrijkomen moeilijk aansluiting bij een lokale kerk, ook al omdat ze weinig mensen kennen.
In Haarlem is The Message betrokken gevangenispastoraat. Zo bieden zij Alphacursussen en Bijbelstudies aan. Nadat ze op deze manier relaties hebben opgebouwd nodigen ze hen uit voor kerkdiensten. Op deze manier mogen ze deze mensen (weer) bij God brengen. Ook wil The Message hen – als werk vinden een hindernis is – in de toekomst een re-integratieprogramma kunnen aanbieden.

De kerk kan ook een sociaal netwerk bieden. In verschillende plaatsen begeleiden mensen hen bijvoorbeeld als schuldhulpmaatje, of leren ze hen juist omgaan met minder geld dan ze in het criminele circuit gewend waren. Een andere optie is gastgezin zijn, waar een ex-gedetineerde regelmatig welkom is. Kortom: de zorg voor gevangenen gaat ook de kerkgemeenschap aan.